September 19, 2013

Kanatlar varken



Bu yazının, okuculara hiç bir kesin anlam çıkarılmayacak
 yazı etkisi bağışlayacağını bildiğim için, haberdar etmek isterim ki, 
her kafada farklı şekilde yorumlanacağını, değişik formatlara oturtulacağını 
tahmin ederek, ilişkilerin ortak konuşan dilinde  yazdığım bir yazıdır.
 Her kes kendi  hikayesine uygun  sonuçlar çıkara bilir. 


***
Erkek:  Yürek boş olduğunda aynaya, dolu olduğunda pencereye bakan insanlar  değil miyiz?
Kadın:   Sen beni gördüğün yerlere bak.
Erkek:   Aynaya mı?
Kadın:   O kadar mı zapt edildin?

Bu ilişkiye başlama nedenlerini unutmasaydılar, belki de onları savuracak hayatın tozunu yutmuş olmayacaklardı. Neden başladılar? Anı yaşamakla. Nasıl devam ettiler? Anı yaşatarak. Nasıl devam edecekler? Cevabsız kalan tek soru bu. Anılar mı bitti? 

Kadın:   Ne okuyorsun?
Erkek:  İlk tanıştığımız gün okuduğum kitabı.
Kadın:  Ben hiç sevmem okuduğum kitapları tekrar okumayı.
Erkek:  Ben ilk günkü halime dönmek için yeniden okuyorum. Beni bu ilişkiye neyin tetiklediğini anlamak için okuyorum.
Kadın:  Korkuyor musun?
Erkek:  Dibe kadar yüzmedik mi zaten?
Kadın:  Dipten değil, sahile yüzmekten mi korkuyorsun diye kast etmiştim.
Erkek:  Bilmiyorum.

Kaybetmekten korkan ve bu korkularını en çok bir birinden gizleten iki kişinin, şu an kaybı beklemesi ve sonra şu kaybı atlattıklarına kendilerini nasıl kandıracaklarını  şimdiden tahmin etmeye çalışmaları  ikisini de kesintili konuşmaya mecbur ediyordu.  Bazı şeyleri anlamak ve bir birlerine anlatmak için fazla büyümüşlerdi. Fakat çocuk gibi de davranmak istemiyorlardı. Hangisi daha önce kaçsaydı? Daha önce çekip gitseydi? Daha önce diğerini özlemiyle mücadelenin koynuna atsaydı? 

Kadın:  Ben çıkıyorum. 
Erkek:  Bakkala mı?
Kadın:  Hayr.
Erkek:  Gidiyor musun?
Kadın:  Hayr. 
Erkek:  Bekleyece..
Kadın:  Kitabı bitirirsin.

Bekleyeceğim diyemedi. Söyletmedi o da. Kaçıyor muydu acaba? Bu gün mü? 

Erkek:  Sen misin?
Kadın:  Kitabı bitirdin umarım.
Erkek:  Evet. Elindeki ne?
Kadın:  Kitap.
Erkek:  Neden aldın?
Kadın:  Kaçmak zorunda sen kalma diye. Sen bunu bitirene kadar, ben giderim. Henüz hazır değilim. Sabah çıkarken, kaçacaktım. Bir daha geri dönmeyecektim ama işte, gelecek iplerimizi koparmak için ellerini uzatsa da, bana ulaşamadı  daha.

Erkek:   Hiç değişmemişsin. Böyle bir  anda bile en az acı çeken taraf sen olmak, an az zararla sen kurtulmak istiyorsun. Neden ben zor durumda kalıyor muşum önce gidersem? Önce kaçarsam?  Neden senden önce ben senden   kurtulamıyor muşum?

Kadın:  Sen yapamazsın. Yine geri dönersin beni aç bıraktığını düşünerek. 
Erkek:  Sen aç kalır mısın? Sadece sana iyi geldiğini bilsen, kalırsın. Sen... Hayr. İlk ben gideceğim.
Kadın:  Git.

Aylar önce  iki yabancı bir birinin hayatına akışmışlardı. “Birinci kişi”(erkek)   “ikinci kişiye” (kadına)  mezuniyet zamanı yurtdışından ülkesine geri döndüğünde küçük fakat çok huzurlu bir ortamı olan kafede rastlamıştı. Kadın önündeki satranç tablosunu dikkatle izleyerek  ara-sıra bardağındakı  kırmızı, galiba vişne karışımı olan kokteyli yudumluyordu.  Masalar bir birine yakın yerleştirildiği için birinci kişi (erkek)  onunla oynamayı kabul etmesini teklif etmişti. İkinci kişi  birinci kişinin kumral saçlarından ve gözlerindeki ifadesiz donmuşluğun derinliğindeki kristalden etkilenmişti. Fakat yüzündeki hiç bir ifadeyle bunu yansıtmamış ve birinci kişinin teklifini redd etmemişti. 

Kadın:  Satranç konusunda kendinizden eminsiniz galiba?
Erkek:   Evet.
Kadın:  Kaybedeceğimden de emin olmalısınız o zaman?
Erkek:  Evet.
Kadın:  Nerden doğuyor şu özgüven ve tanımadığın birinin kaybını öngörmek becerisi?
Erkek:   Askeri eğitimin etkisi olmalı her halde.
Kadın:  Beni düşman yerine koyarak mı yargıladınız? Gözleminizi bununla mı özetliyorsunuz?
Erkek:  Gözlem yaptığımı nerden çıkardınız?
Kadın:  İyi oyuncu olmadığımı biliyorsanız, bana katılmadan önce oyunun gidişatını o kadar da iyi hesaplayamadığımı fark etmişsinizdir. Biliyorum,  kendi kendimle oynuyorum, kazanan  ve kaybeden taraf da ben olacağım diyeceksiniz, ama yine de siz bir şekilde fark etmişsiniz benim iyi oyuncu olmadığımı.
Erkek:   Askeri eğitimin etkisi diyelim.
Kadın:   Askerden yeni mi geldiniz?
Erkek:   Subayım ben. Vatana hizmet devam ediyor.
Kadın:   Kokteyl alır mısınız?
Erkek:   Neden olmasın?

Tanışlıkları böyle yol almış, isim sormadan, şahsi bilgiler detaylı şekilde araştırılmadan, geçmiş soruşturulmadan, sırrlar öğrenilmeden bir birini tanımaya, öğrenmeye başlamışlardı. Bundan sonrakı hayatlarını bir birlerinin yazdıklarıyla dolduruyorlardı, nerede duracaklarını, kalemin nerede durmak isteyeceğini bilemeden, beklemeden bir birlerine yaklaşıyorlardı. 

Erkek: Kaç yaşın var?
Kadın: 24
Erkek: İyi ki, sormuşum.
Kadın: Neden? 
Erkek: Neden hala evlenmedin diye soracaktım.
Kadın: Peki ne değişti fikrini? Belki çok erken evlenmiş bir kadınımdır.
Erkek: Hayr.
Kadın: Neden?
Erkek: Ya, her soruya cevap bula biliyor musun? Yok işte. Evli değilsin. Olmamışsın hiç. 
Kadın: İyi de, senin böyle düşünmeni sağlayan nedeni merak ediyorum.
Erkek: Yüzünün gülerken aldığı ifade.
Kadın: Nasıl bir ifade bu?
Erkek: Masum.
Kadın: Emin misin?
Erkek: Evet.
Kadın: Evlenirken kaybediyor muyuz masumiyeti? Belki daha bir masumiyet  kazanıyoruz?
Erkek: Ben evliliğe de, onun kazandırdığı ikinci bir masumiyetin olacağına da inanmıyorum.  İnsanlar mutlu olup olmayacaklarını kestiremeden, evlilikte  onları mutlu edecek şeyin ne olduğunu bilemeden evleniyorlar, biliyorlarmış gibi bir tavırla.
Kadın: Her kes mi?
Erkek: Çoğu. 
Kadın: Onlardan sana ne? Sen niye evlenmiyorsun, bu arada? 27 yaşındasın.
Erkek: Ben seçimini çoğunluk içinden yapmak zorunda olan biriyim. Hem ben hayatımı dolu dolu yaşamak istiyorum. Kağıt üzerinde imzam olmadan da seçtiğim kişiyi mutlu edemez miyim? Yani bu yasak mı, günah mı?
Kadın:  Askeri eğitimin etkisi.
Erkek:  Hayr. Bu onunla alakalı değil. Her şeyi de ona bağlama, lütfen.
Kadın:  Peki sence seninle imzalar olmadan yaşamak istediğin hayatı paylaşan olacak mı?
Erkek:   Hayr. O insan hep kendisini evlilikle sigortalamak ister.
Kadın:  Peki neden? Sen onun neyi kaybetmekten korktuğunu bilmiyor musun?
Erkek:  Biliyorum. Ama o insan isterse, ben ona hiç bir şey kaybettirmem, ondan ona çok değerli olan hiç bir şeyi almam.
Kadın:  Peki hep sen ona çok değer verdiğin şeylerden parçalar harcamış olsan, ondan yarısı karşılığını bile almasan, bir gün nihayet ondan kaybetmekten korktuğu şeyi almak istemeyecek misin?  Peki sen bu isteğine kavuştuktan sonra, onu ne ile sigortalayacaksın?
Erkek:  Mutlulukla. Ben mutlu olmayı ve mutlu etmeyi seviyorum. 
Kadın:  Mutluluk bile kendini iyi tanımıyorken, sen ona nasıl sahiplenmişsin böyle? Ki başka birini de onunla sigortalıyorsun?  Ya işe yaramazsa? Ya    kayıplarıyla ortada kalıp, ayıplarını gizlemek çabasıyla sürerse kalan ömrünü?  Yani çerçeveye sokmadığı mutluluğu  yüzünden, toplumun onu ayıplarıyla birlikte çerçeveye mahkum etmesi senin yüzünden olmaz mı?
Erkek:  Hayr. Ben o insana sahiplenirim. Onu ortalıkta bırakmam.
Kadın:  Anı yaşayan biri misin?
Erkek:  Evet.
Kadın:  Peki anın tadını nasıl çıkara biliyorsun, bu kadar güçlü sahiplenme duygun varsa?
Erkek:  Senin soruların... Sen var ya... Hakikaten senin sorularını hep merakla bekliyorum. Hatta en vahşi tutkularımdan  bile daha çok heyecanlandırıyor beni, her an senden cevabını tahmin edemediyim soruları  beklemek.

Sorularının altında gizlediği, fakat cevaplarından kendinin bile emin olmadığı noktalardan kaçarak kadınla erkek anı yaşamaya devam ediyorlardı. Bir birlerine dokunduklarında hissettiklerini kelime kullanmadan bir birinin beynine aktarıyorlardı.  İkisi de hakikati görecek kadar büyümeyi kendilerine yasaklamışlardı. Geçmiş yine yok, belirsiz. Gelecek yine soru. Şu an ise yaşanmaktaydı. Gözlerini kapattıkları korkuyla, devam ediyor, akıllarında bir birlerinden gizli tuttukları tek bir soru vardı: neden bu yaşananlar hakikatten kopmuş, onun bir parçası olamaz? Hakikat olamaz?

Belki biri geçmişten, diğeri de gelecekten kopub gelmişti? Peki bir arada bulundukları zamanda nasıl geride bıraktıkları farklı zamanları birleştirebilirlerdi? Belki ikisi de aynı zamandan kopub gelmişlerdi? Peki bir birlerini bu kadar iyi anlarken bir birlerinin canını unuttukları zamanla nasıl acıta bilirlerdi? İkisinin de görmediği bir tek soru vardı: Peki can acımadan ulaşma  çabasında bulundukları hakikate nasıl erişilirdi? 

Kadın: Hiç dahi olduğunu düşündün mü?
Erkek: Evet.
Kadın: Hiç yanıldığını düşündün mü?
Erkek: Dahi gibi yaşamaya can atmadım ki.
Kadın: Ne yaptın o zaman?
Erkek: Bana yetecek kadar yaşamaya ve kazanmaya çalıştım.
Kadın: Yetti mi?
Erkek: Bazen evet.
Kadın: Hala yetiyor mu?
Erkek: Kazanmaya çalışıyorum.
Kadın: Nasıl?
Erkek: Kendi kurallarımla. Kendimi harcamadan. 
Kadın: Kendinden de mi harcamadan?
Erkek: Bazen harcarım kendimden.
Kadın: Kazandırır mı harcadıkların?
Erkek: Bazen.
Kadın: Hiç oldu mu?
Erkek: Ne?
Kadın: Bazen öldüğün?
Erkek: Bazen ölünür mü hiç?
Kadın: Ama bazen yaşanıyormuş?
Erkek: Yapma! N`olursun?! Sen hep beni sorularınla heyecanımın en yüksek noktasına taşıyor, orada bana en heyecanlı soruyu soruyor ve sonra... Sonra sanki bir şey oluyor. Ben ne yükseldiğim yerden inebiliyorum, ne de daha çok yükselmek için sana cevap verebiliyorum. Bu heyecanımla en çok sahiplenmek istediğim kişi sen oluyorsun. Farkındasın, değil mi?
Kadın: Farkındayım. 

Böyle konuların devamı hep kelimesiz kalır. Hep gözler, eller, nefesler konuşur ve onların konuşması uzun süre kelimeleri gizletir. Gizli kelimeler hakikati gizletir. Zaman da gizli kelimeleri unutturur ve hakikatin izini kaybettirirdi. 

Ama bir gün, yalanın  ayaklarının kırılacağına ikisi de inanıyordu. Kaçsalar da, inanıyorlardı. Bir gün umutlu birinden “mutlu” birine değil, umutsuz birinden “mutsuz” birine döneceklerine inanıyorlardı. “U” harfinin “umutlu” kelimesinde kaybını şimdi, “umutsuz”  kelimesindeki kaybını gelecekte yaşayacaklarını biliyorlardı. Ama “umut” dört harften ibaret, aslında çok uzun bir kelime. İnsanın  sadece iyiliğini değil, kötülüğünü de kendi kucağına alır, insanın açılmış yaralarını değil, açılacak yaralarını bile şimdiden iyileştirir. Hangi yalancı balsamdan kullanıyorsa, artık... Bilemeyiz. Onlar da bilgisizlerdi bu konuda. 

Kadın ve erkek - umudun beslendiği iki aç gönüllerdi. Onlar yalnızlıklarını bir biriyle aldatmış ve buna “umut” ismi vermişlerdi. Umut onları hakikat yerine sunduklarıyla aldatmış ve buna “yalnızlık” ismi vermişti. Oysa, yalnızlığın umuttan da, hakikatten de haberi yoktu. O (yalnızlık) geçmişte doğan bebeğin, nasıl belirlendiği belirsiz bir hakikatin götürdüğü gelecekte yaşıyordu. Geleceği ortak belirlenen geçmişin, iki çocuğunun dünyaya geldiği hakikatinden haberi yok muydu kimsenin? Onların karşılaşacağından hakikat kendisi bile  habersiz miydi? 

Kadın: Ne oldu, biliyor musun?
Erkek: Hangi konuda?
Kadın: Bize ne oldu, biliyor musun?
Erkek: Aşık olduğumuzu tahmin ediyorum.
Kadın: Biliyorsun ama tam değil.
Erkek: Neyi görmezden gelmişim?
Kadın: Zamanı tekrar aynı konuda kendi kurallarımızla döndüreceğimize  inanamadık.
Erkek: İnana bilir miydik? Tabiat da, zaman da insanoğlunun onu yeneceğine  insanoğlunu hiç  inandırdı mı?
Kadın: Fakat karşı koya bildiği, ön görebildiyi bazı bilgilere ulaştı insan. Bir şekilde onlara meydan okuya bildi.
Erkek : Yendi mi?
Kadın: Yenemedi mi?
Erkek: Biz neyi karşı koya bildik: aşık olmayı mı, kaçmayı mı? 
Kadın: Hiç birini.
Erkek: Demek ki, çoktan yenilmişiz.
Kadın: Ben yenilgiyi kabul edemem. 
Erkek: Bu kabullenmezliyin sayesinde devam edebileceksin zaten. Devam edeceğiz ayrı ayrı çığırlarda yürüyerek. An  bitti.
Kadın: Anımız bitti. 

September 11, 2013

Darıxmağa qoymayan sözlər

Tut əlimdən salsın  yükün çiynimdən,
Nə  istədim bu dünyadan görəsən?
Tut əlimdən bir az yumum gözümü,
Yuxu nədir öyrənməyim əcəldən.
Tut əlimdən  möhkəm-möhkəm yapışım
Kömək umub uzadılan hər əldən.
Tut əlimdən sirrlərimə  agah ol,
Qurtar yazıq cümlələri, mübtədasız xəbərdən.
Tut əlimdən, elə tut ki, buraxma,
İstisiyçün dilənməyim yad əldən.
Tut əlimdən fələk üzün çevirsin,
Gözlərimin yaşı axsın belimdən.
Tut əlimdən buraxma ki, qaçmayım,
“Mən”lərimdən ayrı düşdüm əzəldən.
Tut əlimdən zaman özün devirsin,
Qucaqlayım keçmişimi, gələcəyim gəlmədən.


September 6, 2013

Sadəcə OYAN!

Yat, oyan gördüyün şirin yuxudan,
Əlində çürüyən ömürdən oyan!
Sevgisi tükənən insanlığından,
Təmənna olmayan o yanda oyan!
Qulağı aldadan  yalançılardan
Həqiqət gizlədən gözündə oyan!
Böyüyən ağlının tut əllərindən,
Oyan ki, ürəyin uşaq qalmasın!
Düşüncə gəmirən kinayələrdən,
Məni də oyat ki, şübhəm qalmasın!
Hərdən səni yoran suallarımdan,
Cavabı gizlədib yanımda oyan!
Sənə nağıl deyən bəstələrimdən,
Xəyallar canına hopmadan oyan!
Mələk* əmanətin almağa gəlsə,
Sən ona*  xəyanət etmədən oyan!

Mələk - Əzrail
Ona – ruhuna

September 5, 2013

Müşahidə

İnsanlara mənəviyyat dərsi keçməkdənsə, insan olmaqdan usanmamaq lazımdır ki, insanlıqdan uzaqlaşanlar özlərini xatırlamağa mənbə tapsınlar. Bəlkə də bu cümlə dildə qazandığı cazibəni, əməldə itirən nadir cümlələrdəndir. Nadir əməllər, nadir cümlələr qədər tez-tez təzahür etsəydi, məncə “İnsanlıq hissi”  tükənmək təhlükəsiylə üz-üzə qalmazdı. 

Bugün də gündəmdəki bəzi mövzülara baxanda fikirləşirəm ki :

Ölən insanların ardınca bilib-bilmədən danışanların mədəniyyətinə həmişə şübhə etmişəm. Bəzən bu “danışanlar” elə danışırlar ki, elə bil “südlə doldurulmuş ağ qələmlə” qara səhifələr üzərində yazı yazırlar. Etməyin, eləməyin! 

Çox arzu edirəm mənə də desinlər ki, “sən vəkilsən?”. Hüquqşünas olmasam da, mətbuatda bəzi mövzuların vəkilə ehtiyacı varsa, mən  vəkil olaram. Nə olsun? Yoxsa siz ancaq anlamadığınız hüquq terminləriylə qane olur və fikir dəyişirsiniz?

Başqalarının etdiyi səhvləri qınamağa başlamadan beş dəqiqə öncə, öz həyatınızın və o həyata daxil olanların keçmişinə, bugününə və gələcəyinə nəzər salın. Bəlkə özünüz və ya yaxınlarınız üçün “qınaq nitqi” hazırlayırsınız? Bəlkə özünüz üçün “yəqinlər”, “bəlkələr”,
“görəsənlər”, “vay vaylar”, “ç-ç-ç-lər” hazırlayırsınız? Yazımda dırnaq içində yazılan sözlərin çox olmasına yəqin ki, fikir verdiniz. Baxın, hər kəsin həyatında sizin bilmədiyiniz, sezmədiyiniz vurğular, dırnaqarasılar, vergül yerinə qoyulan nidalar, nöqtələr var. Əlinizə o həyatları almadan, onları yüksək səslə oxumağa cəhd etsəniz, ən azından mənim gözümdə gülməli vəziyyətə düşəcəksiniz. Çünki mən qınamağın və tənqid etməyin əleyhinə olsam da,  bəzi mövzuların can acıdan sərt uclarını elə çox sevdiyim insanlığın xeyrinə rəndələməyi özümə borc bilirəm. 

Bəlkə də qınağınızda haqlısınız, bəlkə də mühakimələrinizdə doğrunun payı çoxdur, ancaq unutmayın ki, qınaq obyektlərinizin səhvlərindən çıxardığınız nəticələri öz mənəviyyatınızda süzgəcdən keçirərək şəxsi gələcəyinizdə tətbiq etsəniz, ölənin ardından yaydığınız söhbətlərinizi gəvəzəlik səviyyəsinə çatdırmasanız, mərhumların hələ sağ olan
yaxınlarının da canını ikiqat, üçqat acıtmazsınız. Axı biz “qılınc yarası sağalar, söz yarası sağalmaz” deyən xalqın nümayəndələriyik. Niyə qılınc əsri keçdikdən sonra, sözlərlə yaralamağa başlamışıq? Qorxmuruq ki, çox ümid bəslədiyimiz gələcək bu gedişlə düzəlməyəcək?  Gələcəyi yetişən insan qurur. İNSAN! Gələcəyin binalarını möhkəm bünovrələr zəlzələlərdən qoruyacaqsa, o bünövrələri quracaq insanların da möhkəm mənəvi bünövrəsi indidən qurulmalıdır. Məncə! Və bəlkə də bir çoxlarınca! Və s. Və ilaxır!

Çox uzatsam bu yazını, olacam “mənəviyyat müəllimi”, bu imicə isə meyli olanlar çoxdur. Dama – dama göl olar deyək, mənəviyyata olan meyillərini qaçırmayaq. Hələlik bu qədər. 

September 4, 2013

TANIŞ YAD

Salam, ÖZGƏ!
Ya özün gəl, ya mən səni öz əlimlə aparım,
Ya özün gəl, dərinliklər görsün səni yaxından,
Ya mən gəlim, səni səndən qoparım.
Özgəsənsə, doğmalaşaq deyəcəm,
Yaxınlaşaq, əzizləşib dərdləşək,
Ümidlərim çoxdandır ki, ac qalıb,
Yaxınlaş ki, bu aclıqdan ürəyimi qurtarım.
Yox, uzaq dur, səyahət vurğunuyam,
Sən orda dur, qanadlara yalvarım,
Sən orda dur, böyüsünlər qanadlar,
Hə, uzaq dur, çərçivəmi qoparım.
Həyəcanım sürətimdən aslıdır,
Nə işdisə, səkilər də çoxalıb,
Ayağıma zəncirləri taxılıb,
Sən uzaq dur, tələsim mən yanına,
Ayağımdan axan qanı gözümə sürüb
Fərqli baxışlarla dikiləcəm qarşına.
Bax, o zaman yaxınlaşaq deyəcəm,
Qucağımda yirmi illik keçmişim.
Bax, o zaman qucaqlaşaq deyəcəm,
Sənlə bağlı olsun artıq hər işim.
Yox, yox, yox! Yox! Yox!
Məni tanımazsan gəlsəm uzaqdan,
Tanışın, əzizin, doğman deyiləm.
Özümün fövqünə ucaltdım səni,
Özüm öz əlimlə salan deyiləm.

September 3, 2013

Gülüstan.info saytında yayımlanan yeni məqaləm "QINAQ DEMƏ, SINAQ DE"



Həyatın qollarına da yox, cahillərin ağzına atılan Azərbaycan dili, salamat qalmağa çalışır. Kim necə istəyir çeynəyir, kim necə istəyir dəyişir, kim necə istəyir qarışdırır. Oturub gündə bir mənasız məqamı qınamaqdansa, dilimizin dəbdən düşməsinin qaydına qalsaq? Məsələn, mən deyirəm ki, problem filoloqlarda deyil, beş azərbaycanlının içində rus, ya da bildiyi başqa bir xarici dildə azərbaycan dilini də qarışdıraraq danışan “fərqli müasirlərdədi”. Heç mən onları da qınamıram, belə baxanda. İndi zəmanə elə zəmanədir ki, kimə necə rahatdırsa, elə yaşamaq istəyir və danışanda da necə rahatdısa elə danışır. Axı heç kəs heç kəsin ağzından vurmur. Vuranlar da qələm əhlidir ki, onları da oxuyub sonra “boş verirlər”. İndi qloballaşma, yəni “çərçivə sındırma” dövrüdür. Məsələn, zövqlü insanlar məni qınaya bilərlər bu yazıya görə ki, “Ay Ləman ( ya da onların kasıb xitabıyla “ay qız!”), sən camaatı niyə asıb-kəsirsən? Dilçilərimiz niyə dilimizin aksessuarlarını qabartmırlar ki, biz də eşidib, oxuyub zövq alaq? Bəlkə zövq aldığımız avaza marağımız da artar?

 Bəli, bu dəb əhli, zövq əhli də bir cür haqlıdır. Günü televizor önündə keçənlərin Azərbaycan dilində olan dublyajla kinoya baxmaq istəməməsinin hər halda haqlı bir səbəbi vardır. Günü kompüter qarşısında keçənlərin hər halda “bəyəndikləri” statusların çoxunun xarici dəblə yazılması  da virtual azərbaycanlılara haqq qazandırır. Jurnalist söhbəti açmayacam, çünki onlarla ilk salamlaşmamda məni bəzilərinin “çörək ağacına balta vurmaq”da qınadılar. Yenə də “bəziləri” sözünü oxumadan keçsələr, deməli yenə də “salam” almayacaqlar. 

Rus dilində təhsil alıb, rus dili içində “bişən” ziyalılarımız da var ki, onların Azərbaycan dilində nitqini dinləməkdən insan zövq alır. Dinləyərkən hiss olunur ki, onlar ağıllarına xarici dildə gələn fikri çalışırlar ki, azərbaycan dilinə düzgün çevirib nitqlərini də təmiz azərbaycan dilində davam etdirsinlər. Məgər onlar “рускоязычный” olduqlarıyla öyünə bilməzlər?

Filoloqlar hələ sağ olan dili araşdıran arxeoloqlardır. Yəni onlar dilin bütün imkanlarını “qazıb” üzə çıxarmalı, söz bazasındakı ifadə vasitələrinin düzgün istifadəsini, sözlərin artımını nizamlamalıdırlar. Yoxsa ki, ancaq “ölü dili” araşdırsaydılar, onlara daha niyə “filoloq” deyirdik ki? Elə qatardıq “arxeoloqlar” sırasına, lazımlı-lazımsız hər sözü qazıb çıxarardılar meydana. Arxeoloqlar da inciməsin, uşaq vaxtı mən də arxeoloq olmaq istəyirdim. Sonra qonşumuzun ağzından süzgəcdən keçmədən çıxan “daha hər şeyi qazıb çıxarıblar da” cümləsiylə  “mənə heç nə qalmadığını” düşünərək istiqamətimin yönünü dəyişdim. Başladığım mövzudan arada uzaqlaşdığımı düşündünüzsə, bu fikrinizi dağıtmaq üçündür. Yoxsa sonra deyərsiniz ki, “dünənin uşağı durub bizə dil öyrədir”. Dili siz əlbəttə ki, özünüz öyrənməlisiniz, mən isə sizin içinizdəki dilə olan məhəbbət “nəbzini” yoxlayıram. 

Belə bir məqamı da qeyd edim ki, Azərbaycan dilinin qədrini bilməyi, onu qorumağı məsləhət görəndə, bəziləri elə bilir ki, onlardan bildikləri bütün dilləri unutmağı məsləhət görürlər. Xeyr! Ən azından xitab etdiyiniz kütləyə fikir verin. Xarici dildə məqalə yazırsınızsa, əla, yazın! Nitq söyləyirsinizsə, əla, söyləyin! Di gəl ki, yazılarınızı, nitqlərinizi, kitablarınızı “xarici makyajla” eybəcər hala salmayın. Qanı qarışan millətlərə nifrət edən Hitler, yenidən doğulsaydı, yəqin dili qarışan millətlərdən də qıcıqlanardı. Allah qorusun!

Ağzınıza düşən hər pendir, mədənizin aclığını yatırmağa xidmət etmir. Odur ki, nə edirsiniz edin, milliyyət (mənsubiyyət) kodunuzu sındırmaq istəyən “xaker”lərə macal verməyin. Dilimizin dəyərini bilin deməyəcəm, dilimizin dəyərini öyrənin. Öyrənin ki, “patriotik canfəşanlığınıza” çoxdan gözlənilən təbiiliyi gətirmiş olasınız.

Oxucuların ağlını çox qarışdırdımsa, üzrlü hesab etsinlər. Sözümü bu yazını yazarkən qəflətən rəhmətlik Ömər Xəyyama demək istədiyim bəndlərlə yekunlaşdırıram. Xəbərdar edim ki, yenə fikrinizi dağıdacaq:

Məni üzür sözləri çəp gələnlər,
Söz arşının düz ölçə bilməyənlər,
Üzdə gülüb ardımca söz deyənlər,
Sərxoş sözün ayıqla səhv salıblar,
Mən ayıqkən sərxoş görüb qaçıblar.

Ömər baba, deyirəm sağ olaydın,
Şərab içib yenə sərxoş olaydın,
Sözsüzləri söz oduna salaydın,
Eşidəydim səni yaman yorublar,
Söz ustasın sözsüzlüklə vurublar.

Oturaydıq bir yeyəydik, içəydik,
Bizə kafir deyənlərə güləydik,
Sonra dönüb üzümüzü gedəydik,
Görməyəydik içkimizdən içən var,
Qınadığı yoldan özü keçən var.

Şəhriyarın tərzi tutub qələmdən,
Sözlər yaman sərtləşiblər gələndən,
Siz dahilər bu həyatdan gedəndən,
Şairlərə nəsə olub bilən yox,
Oxuyub da dil işini çözən yox.

Gözlənilməz MÜSAHİBƏ təcrübəm