Sənə gəlmək istədikdə fikirlərimə
körpü salıb onları bir-birinə bağlaya bilmirəm.
Ən uzun və dolanbaclı yolu seçirəm sənə gəlmək üçün. Çünki olduğunu
düşündüyüm yerə vaxtından əvvəl çatıb səni orada tapmayaraq daha tez üzülmək
istəmirəm. Uzaq yolla fırlanıb dolanaraq gəlirəm ki, heç olmasa qət edəcəyim
yoldan və sərf edəcəyim vaxtdan həzz alıb səni sənsiz anlamağa, yaşamağa çalışım.
Hiss və həyəcanlarım bir-birinə
qarışıb bir vilayət yaradıbsa içimdə, onları birləşdirəcək körpünü sənin adınla
salmışam. Ona görə də hisslərimdən qısa, fikirlərimdən, onları necə
payladığımdan, hansına daha çox, hansına daha az yer ayırdığımdan ətraflı
danışacağam. Bilirəm, sən öz adını daşıyan körpüdən xəbər tutduğun üçün onun
üstündə gəzməyə, onun haqqında öyrənməyə daha çox həvəslisən. Ancaq sən bir az intizarda
qal ki, hesablaşmış olaq, sən də məni bu
böyüklükdə vilayətin dərvişi etdiyinə görə vicdan əzabı çəkmiş olma.
Mənim ağlım bəzən hisslərimin əsirliyindən
üçüncü bir ağlın atdığı atmacayla ayılır. O atmaca məni xəyalpərəst olmaqda, təxəyyülümün
məhsullarına daha çox yer ayırmaqda qınamış olur. Sən bunu mənə
yaraşdırarsan, mən isə razılaşa bilmirəm. O an atmacanın sahibinə verəcəyim
cavab hisslərimin yaratdığı tıxacdan dolayı
dilimə gec gəlib çatır. Ona demək
istərdim ki, sənin reallıqda yaşayaraq ifadə etməyə söz tapa bilmədiklərin mənim
təxəyyülümdə öz əksini tapır və mən ona təxəyyülün əlifbasıyla sözlər biçirəm, hansı
ki, nəticədə sənin anlamadığın , “xəyal məhsulu” adlandırdığın bir dil ərsəyə gətirir.
Sənə görə heyfslənirəm, çünki həm reallığı ifadə etmək üçün öz dilini yaxşı
bilmir, reallığın yükü altında qalırsan,
həm də reallıqdan daha iddialı, daha güclü görünməyə çalışırsan. Sənin bu
halını uşaq vaxtı kiçik qardaşımla yaşıd olan və aralarında dava düşərkən
qardaşıma təpik atıb özü yıxılan qonşu uşağına bənzədirəm. Özüm isə o uşağın
bacısına heç vaxt bənzəməmişəm. Ondan bir-iki yaş böyük olsam da, indiyə kimi o
qıza qarşı bir laqeydlik, adı yadıma düşərkən qəribə bir sevimsizlik oyanır içimdə.
Uşaqlıqdan bəlli idi ki, onunla fərqli dünyaların adamlarıyıq. Bunu mənə ən sərt
şəkildə aydın edən də, ailə üzvlərimdən bəzilərinin (ikinci dərəcəlilərdən bəzilərinin)
mən ev işlərinə maraq göstərməzkən, əlimə aldığım bir çox şeyi ehtiyatsızlıqla
qırarkən o qızı nümunə gətirmələri idi: “Bax, Leyla səndən də balacadır ancaq
qonaq-qara yola salmağı, paltar ütüləməyi, ev silməyi səndən yaxşı bacarır.
Anası evə gələndə o artıq ev işlərinin çoxunu etmiş olur. Heç gör evdən o iki
uşağın səsi gəlir? Siz isə bir-birinizi qırmaqdan başqa bir şey
bacarmırsınız. Sən də qardaşın kimi bütün günü futbol, qaçdı-tutdu oynamaqla,
velosiped sürməklə, daşa-divara, ağaca dırmaşmaqla məşğulsan. Gərək anan səni
oğlan doğaydı.... və s.” Bu bir abzaslıq
cümlələr beynimin bir küncündə üstü tozlanmış bir rəsm kimi qorunub. Hər dəfə də
o qız yadıma düşəndə bu rəsmin tozu silinir və o qıza qarşı olan
sevgisizliyimin qaynağı ortaya çıxır. Yəqin eyni hissləri qardaşım da yaşayır. Ona
da qəzəbli olduğunu göstərmək üçün
dilini çıxararaq təpik atıb yıxılan həmin uşağı anasının sözünə baxmaqda,
bacısıyla dalaşmamaqda, az pul xərclətməkdə nümunə gətirirdilər. Nümunə gətirənləri
də qınamıram. Böyüklər kiçiklərdən nümunə gətirərkən onların böyüklərə yaxın
xüsusiyyətlərinə istinad edirdilər. Biz isə uşaq olduğumuza görə nümunəvi
uşaqları oynadığımız oyunlarla tanıyırdıq. O vaxtı “tanımaq” sözünü o qədər dərk
etməsək də, “xoşlamaq” ya da “xoşlamamaq”
sözlərini işlədirdik. Hiss edirdim ki, həm qardaşım, həm də mən, təpik atıb
yıxılan, gizlənpaç oynarkən gözünü bərk-bərk yummaq əvəzinə cığallıq edib bir
gözüylə də gizlənənləri güdən, məhəllədə səslərini başlarına atıb
qışqırdıqlarına görə danlandıqda günahı nəzərəçarpmaz və eşidilməz bir şəkildə
bizim boynumuza atan, qonşunun maşınını cızıb ortalıqdan yox olma məharətinə
sevininən uşaqları xoşlamırıq.
Sənin uşaqlığından xəbərim
yoxdu, böyüklüyün isə mənə məhləmizdəki o uşaqlığı xatırladır. Burdan heç bir əlavə
anlam çıxarma. Ona görə ki, sənə qarşı hiss etdiklərim uşaq vaxtı sözdə ifadəsini
tapa bilsəydi, bəlkə mən o uşaqlara qarşı da ürəyimdə sevgi tapardım. Lakin,
gördüyün kimi sənin bəxtin gətirib və sən sevilənlər siyahısındasan. Qardaşımın
mənim içimdəki bu vilayətdən xəbəri yoxdur. Əgər oranı gəzmiş ola bilsəydi, səni
məndən daha düzgün qiymətləndirərdi. Əminəm ki, ona ipucu versəydim, o da səni
uşaq vaxtı sevmədiyi qonşu oğluna bənzədər və sevməzdi. Onun gözləri əslində, bu vilayəti gəzmə
şansı olan hər kəs üçün real baxan yəni “görən” gözlər olardı, onun hiss etdiklərini
hər kəs doğru sayar, ona haqq qazandırıb məni kor olmaqda qınayardılar. Bu
reallıq onun çiyninə bacısını qoruya bilmədiyini düşündüyü üçün yük salar,
bacısı olaraq mən isə reallığın bu yükünü hiss etməzdim. Qardaşım və onun kimi
məni qınayan hər kəs də bu yükü hiss etmədiyim üçün məni key adlandırar, heç kəs
deməzdi ki, “Onun da çiynində eyni yük var, ancaq təxəyyülündəki vilayət o yükü
daşımağa ona kömək edir”. Bunu eşitmək
ümidim indi də yoxdu. Çünki reallıq belə gözəl və açıqlayıcı cümlələrlə
insanları nadir hallarda sevindirir. Məsələn, bir çoxları, sağ ikən yadlarına
düşməyən insan öldükdə, onu anmaq üçün, qarşısındakını tərifləsə arzu etdiyi
bir çox şeyə sahib ola biləcəyini düşündükləri üçün özləri də gözləmədən təmənnalı natiqə
çevrilirlər. Belə insanlar anlamazlar ki, mənim təxəyyülüm elə reallığın
istifadə hətta istismar edib-edib bir kənara tulladığı, ya da su qiymətinə
satdığı ləvazimatlarla (hisslər, fikirlər, sözlər və s.) öz vilayətini salıb. “Tulladığımız əşyaları başqa biri götürəndə,
o əşyalar bizim gözümüzdə anında dəyər qazanır”-məni qınayanlarda oyanan bu
sonrakı peşmançılıq hissinə görə onları qınamazdım. Bəlkə mən də olsaydım, eyni
münasibətlə çıxardım öz qarşıma. Amma mən bir şeyi etməzdim: oyanan qısqanclığımın
səsini heç vaxt, başqasının ilhamını öldürmək üçün qaldırmazdım. İlham
mücərrəd məfhum olsa da, onun ölümü də insanın ölümü kimi konkret şəkil alır. O
şəklin də başı, gözü, əli və ayağı olur və adına “ruh” deyilir. Qısacası, desələr
ki, “Qurduğun təxəyyül vilayətini dağıt!”, o cümlənin yanına mötərizə açıb qeyd
edəcəm ki, “Bizim tulladıqlarımızı da bizə qaytar!” - deməyi unutdunuz. Halbuki, orada gəzərkən, o vilayəti qarış-qarış tapdalayarkən
mənim zövqümə necə də heyran idilər, orada gəzməkdən, onunla tanış olmaqdan necə
də sərxoş olmuşdular. Turist olduqlarında həyəcanlı, mehriban, dəyərverən kəslər
olsalar da, öz reallıqlarına qayıtdıqdan sonra
dırnaqarası “mühafizəkar” kəslərə çevrildilər. Mənim istər reallığım,
istərsə də təxəyyülüm bugünə kimi heç vaxt “dırnağarası” nə isə hiss etməyib. Mən
həm reallıqda, həm də təxəyyüldə dırnaq içərisinə sığmayan mühafizəkar olmuşam.
Sənə bir gün “mühafizəkar” sözünü də açıqlayacam. Hələlik isə onu vətənində
daşıdığı anlamdan uzaqlaşdır və görsən ki, heç bir anlam çıxara bilmədin, bu
abzası yenidən oxu.
Bu gün eşitdim ki, reallıq şəhərinizdə
“Skaladrom” açılıb. Yəni dağa dırmaşmaq xəyalında olanlar üçün heç olmasa
divara dırmaşaraq alpinist hissi yaşamağı təmin edəcək bir yer açılıb. Bu xəbərdən
həyəcanlandım və bu həyəcanımı bir neçə iş yoldaşımla paylaşdım. Bilirsən həyəcanımı
nə ilə öldürməyə çalışdılar? Ölümlə. Onlardan birinin ağzından çıxan cümlə ilə
səni tanış edim: “ Aaa...Bir nəfər var imiş, alpinizm həvəskarı, o bu
skaladromda divara dırmaşarkən ip qırıldığına görə yıxılıb ölüb. Təhlükəlidi
eee...” Bu cümlə məni o qədər qıcıqlandırdı ki, bundan öncə o insanın fikir
vermədiyim ləhcəsindən də qıcıqlandım. Qarşılığında mən də dedim ki, “ Bəs sən
eşitməmisən ki, “ölüm adını bədnam etmir”? Siz tərəflərdə belə misal olmayıb?
Hm... Kim deyir ki, o adam düz yolda getsə, həmin gün sağ qalacaqdı? O ipi özü
kəsib ölməyib ki, ya da ondan öncə başqa biri ilə də belə bir şey olmamışdı ki,
indi də skaladroma qarşı məndə etibarsızlıq yaransın...” Ofisə çatdığımıza görə
maşında başlanan bu söhbəti davam etdirə bilmədim. Maşından endim və sürətli
addımlarla dediklərimi anlamadıqlarına əmin olduğum o insanlardan uzaqlaşdım.
Sənə də bu məktubu skaladroma
baş çəkdikdən sonra yazmaq istərdim. Təəssüf ki, qələmimə mürəkkəb gəlsə də,
cibimə bu ziyarəti qarşılayacaq bərəkət hələ gəlməyib (məni az-çox tanıyırsansa,
anlamış olarsan ki, mən oraya bir-iki dəfə
getməklə kifayətlənmiş olmayacam) Ziyarət etdikdən sonra yəqin ki, sənə daha
yazmaram. Belə şeyləri çox gözləyəndə və gecikmiş şəkliylə yaşayanda həyəcanı o
qədər də qalmır, ləzzətini də o qədər hiss etmirsən ki, ilhamlanıb
yaşadıqlarını məktuba tökəsən. Belə çıxacaq ki, skaladroma gedib pul əvəzinə
ümidimi xərcləmiş olacam. Olsun. Xərclənən ümid də bəzən həyəcan yaşadır. Bəlkə
də bəzən həyəcanlandıran divara dırmaşmaq yox,
yüksək tutduğun gözləntilərinin ən aşağı səviyyədə sənin qarşına çıxması
olur. Bəzən də aşağı tutduğun gözləntilərin ən yüksək səviyyədə həyata keçmiş
olur, bu hal isə hazırda mənim anlatdıqlarıma aid deyil.
Qeyd: Sənə
gələn yolu nə qədər uzadıramsa uzadım, nə
qədər çox zaman israf edirəmsə edim, bilirəm ki, sənin olduğun yerə çatdıqda səni
görsəm, gözləntimin ən üst səviyyəsini yaşayacam, həyəcanımı itirməyəcək, ağzım
inanılmaz ləzzət dadacaq və nə qədər çox ilhamlansam da, onları kağıza tökməyəcəm,
ki içimdə yaşananları sözlər gəmirib parça-parça çölə çıxarmasınlar. Sözlər çox
böyük müəllim, ən yaxın dost olsalar da, bəzən
güllə kimi beyninin bir tərəfindən girdikdə qan az çıxarıb, digər tərəfindən
çıxanda beyninin yarısını çölə çıxarmış olurlar. Məcburən ölürsən. Səni yeni
tapmışkən, ölmək istəməzdim.
Təbiətim kimi ilhamım da sabit
deyil. Daha doğrusu, özünü göstərmək istəyib-istəmədiyini
mənə həmişə hiss etdirmir. Bəzən qələmi alıram əlimə, yazmaq ehtiyacı duyuram,
o isə bir kəliməyə belə mürəkkəb qatdırmır. Bəzən heç özüm xatırlamıram nə vaxt qələmi əlimə
alıb bir neçə səhifə yazmışam. Bəzən də tam yazının şirin yerindəykən, qələmim
dayanır. İnad etməyin xeyri olmur, yazmaq istəmir ki, istəmir. Əgər hiss etsən
ki, bu məktub da ani bitib, cavab yazmağa tələs. Tələs ki, mən də sənin cavabın
qarşısında susmamaq məcburiyyəti hesab edib ilhamımdan xahiş edim ki, məni
qürurumun yanında pis vəziyyətdə
qoymasın. Bilirəm, sənin əlin yaxşı qələm tutmur, lakin çalış ki, nöqtədən,
vergüldən, nidadan, sualdan bir şey cızıb göndərəsən. Narahat olma, hansı cümlələrin
yekunu olduqlarına mən özüm qərar verə bilərəm.
Mənim baxdığım pəncərədə bir
naxış var ki, hər dəfə baxanda zövqümü korlayır. Fikir vermişəm ki,
başqalarının dilini acı edən sözlər- bəzən mənim ağlımdan keçən ancaq susduğum
ifadələr olur. Onların dilindən çıxanda necə də iyrənc və haqsız görünür bu
ifadələr! Başqa dillərdən o ifadələr süzüldükdə, onları necə ağlımın ucundan
keçirə bilmişəm deyə özümdən şikayətlənirəm. Ardınca isə eyni insanların
ağzından elə sözlər çölə atılır ki, deyirsən bu sözlər belə adi, rəngsiz bir şəraitdə
ağızdan çıxmağa layiq deyildilər. Bu mühit o sözlərin səmimiliyinə də şübhə
yaradır. Axı mən mühiti yaxşı tanıyıram, bilirəm ki, o izn verməz mənim rəngsiz
dünyamı təxəyyülümdə də, reallıqda da rəngli
sözlər canlandırsın. O mühit xudbinliyin soyadıdır, dəyişmir, dəyişdirilmək
üçün insanları yoldan çıxarır, aldadıcı ilhamlar verir, müvəqqəti dəyişir,
sonra ya daha bərbad şəkil alır, ya da az da olsa əvvəlki şəklini
xatırladır, tamamilə isə heç vaxt dəyişmir.
Uşaq vaxtı mənim üçün alınan
ayaqqabını nə qədər səliqəli, təmiz saxlamağa çalışsam da, ayağıma keçirib çölə
çıxan kimi üstünə hücum edən tozlardan onu qoruya bilmirdim (indi mənə elə gəlir
ki, mən heç çalışmamışam da, onlar səliqəli və yeni qalsınlar). Böyüdükcə
gördüm ki, ayaqqabıya görə də insana qiymət verirmişlər. Sonra həyatın böyüklər üçün nəzərdə tutduğu problemlərlə
tanış olmağa başladıqca, ayaqqabını səliqəli və təmiz saxlamaq istəsəm də,
çatdırmırdım. Çox vaxt elə tozlu ayaqqabılarla başqalarının qarşısına çıxmalı
olurdum. Onlarda başdan ayaqqabılarıma qədər olan hissəmlə və ağzımdan çıxan sözlərlə nə qədər müsbət hisslər
doğurmuşdumsa da, ayaqqabımın üstündəki toz, əminəm ki, bu müsbətlərin (+)
davamına çıxma (-) işarəsini də əlavə etmişdi. Buna icazəni də o insanlar
verirdilər. Sanki, Mükəmməllik onlar
üçün həmişə yuxarıda, Əskiklik isə həmişə
qarşılarında olmalı idi. Mənim
ayaqqabımdakı tozlar, onların da ayaqqabısında olub, buna görə də
qarşılarındakını əskik görməli idilər ki, yuxarıdakı Mükəmməliyin gözündə ayaqqabıları
təmiz saxlamamaq kimi mənfi cəhətin
onlardan başqa birində də var olduğunu göstərsinlər. İki nəfər, üç nəfər,
dörd nəfər, beş nəfər arasında bölünmüş günah daha neçə nəfər arasında bölünməlidir
ki, bu acizlər Mükəmməlin gözündə təmizə çıxmış olsunlar?
... ... ...
... ... .... ... ... Mən də bilmirəm.
Gecələr dostluqlarına, gündüzlər
sevgilərinə xəyanət edən iki insan var idi - bütün vitrindəki manikenlərin
yerinə, dükandakı satıcıların yerinə, marşrutdakı insanların yerinə, evdəki
yalnızlığın yerinə. İki insan – İki dost. İki insan – İki sevgili. Bir-birlərini çox yaxşı tanıyan iki dost,
bir-birlərinin gizli dünyalarından bixəbər
iki sevgili olmalarına baxmayaraq, bir-birlərini öyrənməkdən doymayan
iki insan. Hər ikisi hər gün yalana başqa libas geydirib bir-birinə satırdılar
və bunu şüurlu şəkildə etdiklərindən xəbərdar idilər. Ancaq heç biri bir-birindən
hesab istəmir, yalan olub-olmadığını dəqiqləşdirməyə çalışmırdı. Çünki,
gündüzün dostluğu onların hər birinə ayrı-ayrılıqda gecə üçün də etibar təmin
edir, hər biri özünə inanmasa da qarşısındakına inanmaq istəyib inanırdı. Bir
gün bir-birlərindən gizlətdikləri onları bir-birindən ayırır. İki dost, iki
sevgili ayrılır və bu ayrılıq onlar üçün ağır olmur. İllər keçir, hər biri digərinin
boşluğunu doldurmağa rənglər tapır. Bir gün isə fələk oyunbazlıq edib onları
yenidən bir-birinin qarşısına çıxarır. Ayrıldıqlarından bəri bir-birlərini zərrə
qədər belə olsun yada salıb üzülməyən bu iki insan görüşdükdə gözləmədikləri
bir şey baş verir. İkisi də həyəcandan, sevincdən, bu məqama kimi hiss etmədikləri
darıxmağın qopardığı qarışıq hisslər fəvvarəsindən gözlərini qarşılaşdırıb
donub qalmışdılar. Gözlərin görüşündən sonra qolları və qucaqları görüşmüşdü,
bir-birlərinə bərk-bərk sarılıb heç vaxt ayrılmayacaqlarına söz vermək üçün
ikisi də danışmaq istəmişdilər. Lakin, elə o an, illərdir onları böyüdən,
qidalandıran yalanın vəd etdiyi sərbəstliyin şirinliyini ağızlarında hiss
etmişdilər. Heç biri danışmamışdı. Bir neçə saniyə əvvəl əbədi sarılı qalmağı
istəyən insanlar artıq bir-birlərinin qoynundan ayrılmışdılar, yenə də aralarında
bir-iki addımlıq uçurum yaranmışdı. Mən onların bu hekayəsini eşidəndə bu hekayəyə
o qədər də inanmamışdım, amma nədənsə ürəyimin dərinliyində üzülmüşdüm. O vaxtı
bu üzüntünün səbəbini ayırd edə bilməsəm də, səni axtarmağa başladığım gündən o
üzüntünün səbəbinin qorxu olduğunu anlamışam. Mən də əvvəllər sənin varlığından
xəbərdar olmağıma baxmayaraq, bunu önəmsəmirdim, səni axtarmağa cəhd etmirdim.
İndi isə səni axtararkən hiss edirəm ki, tapdıqda o hekayədəki iki
dostun-sevgilinin arasına girən əğyarı mən özüm aramıza dəvət etmiş olmaqdan
qorxuram. Bu o vaxtı məni “sənsiz” və “mənsiz” üzmüşdü, yəni mübtədalar olmasa
da, cümlə digər üzvlərdən ibarət olsa da, mənim içimdə üzüntüdən, kədərdən ibarət
qorxu hissi yoğurmağı bacarmışdı ...
İstirahət etməliyəm. Sənə gələn
yolun yarısında yorğun düşüb bir də qalxmamaqla zəifliyimi nümayiş etdirmək istəməzdim.
Məncə, bura elə tam istirahət etmək üçün dayanılacaq yerdir. Məni gözləmə. Gözləsən,
gəlməyə də bilərəm. Gözləmə ki, gəlişimdən təəccüblənəsən. Gözləmə ki, gəlişim
daha anlamlı olsun ...
İmza: “Sən”
No comments:
Post a Comment